🧠 Demir Neden Önemlidir?
Demir, çocuklarda beyin gelişimi, bağışıklık sistemi, kas gücü ve enerji üretimi için temel bir mineraldir.
Eksikliği; halsizlik, solukluk, dikkat dağınıklığı ve sık hastalanma gibi belirtilerle kendini gösterir.
🔍 Çocuklarda Demir Eksikliği Neden Olur?
- Yetersiz et, yumurta veya balık tüketimi
- Aşırı süt alımı (günde 500 ml’den fazla)
- Düşük mide asidi veya sindirim zayıflığı
- Bağırsak florası dengesizliği (antibiyotik, hazır gıdalar)
- C vitamini eksikliği veya demir emilimini engelleyen alışkanlıklar
🍖 Demirden Zengin Besinler: Et, Balık, Yumurta, Baklagiller
🥩 Hayvansal Kaynaklı (Hem Demir)
Emilimi en yüksek demir formudur.
- Dana ciğeri, kuzu eti, dana bonfile
- Karagöz, sardalya, hamsi, istavrit
- Yumurta sarısı, tavuk veya hindi but eti
💡 Püf Nokta: “Demir balık karagöz” gibi dökme demirden yapılmış nesnelerin suda kaynatılması, haşlama suyuna demir geçişini artırır. Bu suyu çorbalara ve yemeklere eklemek çocuklar için doğal demir takviyesi sağlar, günlük aldığı demir miktarını artırır.
🌿 Bitkisel Kaynaklı (Non-Hem Demir)
- Yeşil mercimek, nohut, kuru fasulye, börülce
- Kinoa, karabuğday, yulaf
- Ispanak, pazı, semizotu, ısırgan otu
- Kuru kayısı, dut, hurma, pekmez
- Kabak çekirdeği, susam, tahin
🍋 C vitamini ile birlikte tüketmek (örneğin limonlu mercimek salatası) emilimi 3-5 kat artırır.
⚗️ Demir Emilimini Artıran Beslenme Alışkanlıkları
- Yemeklere elma sirkesi veya limon ekleyin. Mide asiditesini artırır, sindirimi kolaylaştırır.
- Fermente besinler (kefir, yoğurt, turşu) mide asidi ve mikrobiyotayı dengeler.
- Demir döküm tava kullanın — özellikle domatesli, sulu yemeklerde yiyeceğe demir geçişi olur.
- Pişirme suyunu dökmeyin. Et veya sebze haşlama suları demir açısından zengindir.
- Pekmez ve tahini C vitamini kaynağı meyvelerle birleştirin (örneğin portakal + tahinli pekmez). Şeker ilavesiz keçiboynuzu-karadut özü tercih edebilirsiniz.
Aşağıda bazı pekmez çeşitlerinin ne kadar demir içerdiğini inceleyebilirsiniz. Gözünüzde çok büyütmeyin, destek olur, fakat ciddi eksiklikte demir takviyesi yerine kullanmak kesinlikle yanlış olacaktır.
🚫 Demir Emilimini Azaltan Unsurlar
- Çay, kahve, kakao (tanen içerikleri)
- Süt ve süt ürünleri (yüksek kalsiyum)
- Reflü ilaçları, antiasitler (mide asidini düşürür) (lütfen mide koruyucu denilen ilaçları uzun süreli kullanmayın!)
- Fazla kepekli veya fitik asitli tahıllar
- Yemekle birlikte yoğurt tüketimi (yoğurdu yemekten sonra alın)
🧠 Fonksiyonel tıp yaklaşımıyla: Düşük mide asidi sadece demir değil, B12, çinko ve magnezyum emilimini de azaltır. Sindirim asiditesini desteklemek için sirke, limon, fermente gıdalar ve yeterli çiğneme alışkanlığı önerilir.
👩🍳 Günlük Hayatta Pratik Demir Destekleri
- Kahvaltıda yumurta + domates + maydanoz + limon
- Haftada 2-3 kez kırmızı et veya ciğer
- Haftada 1-2 kez balık (karagöz, sardalya, hamsi)
- Ara öğünlerde pekmez + tahin + ceviz
- Akşam yemeklerinde mercimek + bol limonlu salata
- Demir döküm tava ve çelik tencere kullanın
🌿 Fonksiyonel Tıp Perspektifinden Demir Emilimi
Demir emilimini artırmak sadece “ne yediğinize” değil, nasıl sindirdiğinize de bağlıdır.
- Mide asidinin dengesi,
- Bağırsak mikrobiyotasının sağlığı,
- C vitamini ve B kompleks desteği,
- Toksin yükü ve stres düzeyi
demir metabolizmasını doğrudan etkiler.
✅ Sonuç: Doğru Kombinasyonlarla Doğal Demir Desteği
Demir eksikliğinde sadece takviye değil, doğal gıdalar, doğru pişirme teknikleri ve sindirimi destekleyen alışkanlıklar bir arada ele alınmalıdır.
Unutmayın:
- “Demir döküm tava”dan sirkeye kadar küçük detaylar büyük fark yaratır.
- Çocuklarda erken dönemde düzenli kan tahlili (hemogram, ferritin, B12) ile eksiklikler erken fark edilir.
📍Uzm. Dr. Erdal Pazar | Çocuk Sağlığı ve Fonksiyonel Tıp Yaklaşımı
