İlk aylarda, bebeklerin ayakkabı giymesine gerek yoktur. Ayaklarını sıcak tutmak için sadece çorap giydirmeniz yeterli. Ancak yürümeye başlayıp dışarı çıktıklarında ayaklarını korumak için ayakkabıya ihtiyaç duyarlar.
AYAKKABI ALIRKEN NELERE DİKKAT EDELİM
Yürümeye başlayan çocuğunuzun kaygan zeminlerde yere sağlam basması ve düşmemesi için destek olacak kaymayan tabanlı rahat ayakkabılar arayın.
Kaliteli ayakkabılar alın ama çok para da harcamayın.
Bu aşamada çocuğunuzun ayakları o kadar hızlı büyür ki, ilk ayakkabısını 3-4 aydan fazla kullanamayabilirsiniz.
Uygunluğun Kontrol Edilmesi
Ayakkabının büyüklüğünü her ay kontrol etmek uygundur. Çocuğunuzun ayak başparmağının uç kısmı ile ayakkabının ucu arasında bir parmak genişlik (veya 0,5 – 1 cm) olması idealdir. Daha fazlası da daha azı da yürümek için keyifsiz olabilir.
Ayakkabının enini de ölçmeniz gerekir. Bazı bebeklerin ayakları çok ince bazılarının ayakları ise taraklı veya tombul olabilir. Bebeğinizin ayağının rahatlığı için ayakkabının yanlarına bastırdığınızda hafif bir boşluk hissetmelisiniz.
Son olarak topuk testini yapabilirsiniz. Bebeğiniz ayağını yere tam olarak bastığında siz topuk kısmından tutun. Adım attığında topuğu yerinden çıkmamalı. Eğer bebeğinizin ayağı rahatça hareket ediyor ama ayakkabı çıkmıyorsa, büyüklük olarak ideal bir ayakkabı seçtiniz demektir. Unutmayın çok dar bir ayakkabı giyeceğine hiç ayakkabı giymemek daha iyidir.
İlk Adım Ayakkabısının Özellikleri
Hafif olsun; İlk adımlarını atan, dengede durmaya çalışan, düşe kalka ilerleyen bebeğinizin ayağında yürümesini zorlaştıracak bir ağırlığa değil mümkün olduğunca ağırlığını hissetmeyeceği bir ayakkabıya ihtiyacı var. Bu nedenle ayakkabı seçerken hafif olmasına dikkat edin.
Kolay Giyilebilsin; Hayatı çok hızlı yaşayan, daldan dala konan bebeğiniz için ayakkabı giymek için beklemek zaman kaybıdır. Kolay giyilmeli ve kolay çıkarılmalı. Mümkün oldukça bebeğinizin de öğrenebileceği kolayca giyilebilecek şekilde tasarlanmış olmalıdır. Bağcıklı ayakkabılardan ziyade cırt cırtlı ayakkabılar daha idealdir.
Esnek Olsun; İlk adım ayakkabısı ne kadar esnek tabanlı olursa o kadar iyidir. Esnemeyen tabanlar hem yürüyüşü zorlaştırır hem de fizyolojik zararlara neden olabilir. Ayakkabıyı elinize aldığınız zaman rahatça eğit bükebilmeli, topuk ve burun bölgesini yaklaştırabilmelisiniz. Yanlış anlaşılmasın, çarık gibi ince tabanlı ayakkabıları kastetmiyoruz. Aynı zamanda yere basarken ona destek olmalı ve ayak tabanını sert cisimlerden de koruyabilmelidir.
Kaymaz Tabanlı Olsun; Kazaları en aza indirmek için ilk adım ayakkabılarının yumuşak kaymaz tabanlı olması gerekir.
Uygun Fiyatlı Olsun; Çok hızlı büyüyen ayaklar aynı ayakkabıyı uzun süre giymeye elverişli değildir. 3-4 ayda bir yenilemeniz gerekebilir. O yüzden uygun fiyatlı olanları tercih etmek idealdir.
Anatomik Tabanlı Olsun; Ayakkabının iç kısmının anatomik tabanlı olması bebeğinizin ayağına binen yükün dengeli olmasını sağlar. Anatomik taban dediğimiz ayağın alt kısmındaki yükseltiyi destekleyen yastıkçık gibi kısmın olmasıdır.
Yüksek konçlu, yani arkası bileği kavrayıp destekleyen, önü ise yumuşak ve geniş olan ayakkabılar tercih edilmelidir. Bot ve çizme gibi bilek hareketlerini engelleyen çeşitler tercih edilmemeli.
Bu tür bir ayakkabı ortopedik bir ayakkabı değildir, çocuğa uygun anatomik tabanlı bir ayakkabıdır. Böyle bir ayakkabıyı çocuk ayakkabısı satan tüm mağazalardan temin edebilirsiniz. Çocuğunuz için uygun özelliklere sahip spor ayakkabılar da giydirebilirsiniz.
İlk Adım Ayakkabısı- Anatomik Tabanlı mı? Ortopedik Ayakkabı mı?
Anatomik tabanlı ve ortopedik ayakkabı aynı şey değildir. Ortopedik ayakkabı kişiye özel hazırlanan kişinin kendi rahatsızlığına göre basmasını destekleyen özel ürünlerdir. Ortopedik ayakkabılar anatomik tabanlıdır, ama her anatomik tabanlı ayakkabı ortopedik ayakkabı değildir.
Ayakkabı giymek yürümeyi etkiler mi?
Sırasıyla çıplak ayakla ayakta durma –> tutunarak ayağa kalkma –> sıralama –> yürüme bebek için önemli kazanımlardır. Bu sıralama ile bebek yürümeye başlar. Her bir basamak bir sonraki için hazırlıktır. Bu nedenle yürüteç gibi aletlerle bu sırayı bozmamak gerekir. Bebeğin kas ve sinir yapısının güçlenmesi, tecrübe kazanması için çıplak ayakla basması veya kaydırmaz çorap giymesi gerekir.
Ayakkabıyı erken dönemde giydirmek, ayakkabı için acele etmek veya tüm gün bebeği ayakkabı ile dolaştırmak doğru değildir. Faydalı olduğunu düşünerek farklı ayakkabılar almak yerine çıplak veya çoraplı iken bebeği mümkün olduğunca güçlendirmek daha etkili olacaktır.
3 yaşına kadar çocukların ayak tabanları düz ve dışarı dönüktür; bu, çocuğunuzun düztaban olduğu anlamına gelmez. Bunun nedeni tabandaki yağ birikimi, kasların yeterince gelişmemiş olmasıdır. Çocuğunuzun yürümesi tam olarak üç yaşında oturur.
Çocukların ayak kasları zayıf olduğu için ayak tabanının düz olması, içe veya dışa basma, bacakları genişçe açarak yürüme dengeyi sağlamak için görülebilen durumlardır. Bu gibi durumlar için tedavi edici, düzeltici bir ayakkabı yoktur. Anatomik tabanlı ayakkabılar ayağa destek olup ağırlığını dengeli olarak yere yansıtmasını sağlar. Ağrı veya zorlanmayı azaltabilir ama ayak arkını düzeltmez, düz olan ayak tabanını normale döndürmez. Kendi haline bırakılıp 3 yaşına kadar gözlemlenir. Eğer ailede genetik bir yatkınlık yoksa 3 yaşına kadar düzelir. Bu konuda sorun yaşıyorsanız ortopedi uzmanı veya fizyoterapist desteği alabilirsiniz.
YÜRÜME İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR
- Çocuğum uzun zamandır yürüyebiliyor. Ama hala topukları üzerinde veya parmak ucunda yürüyor. Ne yapmalıyım?
Olası Neden: Yürüteç kullanımı, alışkanlık veya kas güçsüzlüğü
Ne Yapmalısınız: Yürümeye başlayan çocuklarda erken dönemlerde parmak ucu veya topuk üstünde yürüme görülebilir. Özellikle yürüteç kullanan çocuklarda parmak ucunda yürüme sık görülmekte. Ama 2 yaşına kadar bu sorunların çözümlenmiş olması gerekir. Hala devam ediyorsa altta yatan bir kas-sinir hastalığı olabilir, mutlaka çocuk hekiminize danışın.
- Çocuğum 16 aylık oldu hala yürümeye başlamadı. Yürüme, ayağa kalkma konusunda gayret göstermiyor, ne yapmalıyım?
Olası Neden: Gelişimsel gecikme
Ne Yapmalısınız: 16-18 ayda çocukların yürümeye başlamış olmalarını bekleriz. Yürümese bile ayağa kalkma, tay tay durma ve adımlamaya başlamış olması gerekir. Kas güçsüzlüğü veya gelişimsel gecikmeye yol açan durumların değerlendirilmesi gerekir, mutlaka çocuk hekiminize başvurun.
- Çocuğum 18 aylık, yürürken ayağını içe doğru basıyor.
Olası Neden: Yaşına göre normal durum.
Ne Yapmalısınız: Çocuğunuzun sinir ve kas yapısı olgunlaşıp kuvvetlendikçe yere daha sağlam basacak ve yürümesi normale dönecektir. 3 yaşa kadar takip edebilirsiniz.
- Çocuğum aksayarak yürüyor ve ağrısı olduğunu belli ediyor, ne yapmalıyım?
Olası Neden: Zedelenme, iltihap veya romatizmal bir sorun olabilir.
Ne Yapmalısınız: Ağrıya yol açacak kıymık veya zedelenme var mı kontrol edin. Hayatını olumsuz etkileyen, onu mutsuz eden, zorlayan şiddette bir ağrı ise çocuk hekiminize başvurun.
- Çocuğum yürümekte güçlük çekiyor. Çok düşüyor ve tekrar ayağa kalkmakta zorlanıyor. Ayağa kalkmaya çalışırken elleriyle bacaklarından destek alır. Ne yapmalıyım?
Olası Neden: Müsküler distrofi veya SMA gibi kas sinir hastalıkları neden olabilir.
Ne Yapmalısınız: Mutlaka çocuk hekiminize başvurun. Detaylı mueyene ve tetkikler yapılıp gerekli uzmanlık dalına yönlendirme yapacaktır.
Kaynaklar:
- The Big Book of Symptoms: A-Z Guide to Your Child’s Health (2014 American Academy of Pediatrics)
- healthychildren.org/English/ages-stages/toddler/Pages/Shoes-for-Active-Toddlers.aspx
- https://hthayat.haberturk.com/anne-baba/bebek/haber/655128-ilk-adim-ayakkabisi-nasil-secilir
