Parmak ucunda yürüyen çocuklar birçok ebeveynin dikkatini çeker.
“Acaba bu normal mi?” “Bir sorun mu var?” diye düşünürsünüz.
Aslında her parmak ucunda yürüyen çocukta tıbbi bir problem olmasa da, bu davranış bazı durumlarda gelişimsel veya duyusal farklılıkların habercisi olabilir.
Bu yazıda parmak ucunda yürümenin nedenlerini, evde yapılabilecek destekleyici hareketleri ve ne zaman doktora başvurmanız gerektiğini anlattım.
👣 Parmak Ucunda Yürüme Nedir?
Parmak ucunda yürümek, çocuğun yürürken topuğunu yere koymadan, ağırlığını ayak parmaklarına vermesi durumudur.
Bebeklik döneminde, özellikle yürümenin yeni öğrenildiği 12–18. aylar arasında kısa süreli parmak ucunda yürüme normal kabul edilir.
Ancak 2–3 yaşından sonra hâlâ devam ediyorsa, bu durumun altında kas, denge (vestibüler sistem), duyusal hassasiyet veya nörolojik gelişim ile ilgili bir neden olabilir.
🧠 Parmak Ucunda Yürümenin Olası Nedenleri
1. Duyusal Hassasiyet (Sensory Processing Farklılıkları)
Bazı çocuklar halı, parke, seramik veya çim gibi farklı zemin dokularına aşırı duyarlıdır.
Bu çocuklar, ayak tabanlarındaki hislerden kaçınmak için parmak ucunda yürüyebilirler.
Ayrıca bazı çocuklar tam tersi, yani duyusal uyarana az tepki verir ve daha fazla hissedebilmek için parmak ucuna kalkar.
2. Vestibüler Sistem (Denge Mekanizması) Farklılıkları
İç kulaktaki denge organı, hareket ve koordinasyon kadar vokalizasyon ve vücut farkındalığı ile de ilişkilidir.
Vestibüler sistemin yeterince olgunlaşmadığı çocuklar, yürürken parmak ucuna kalkarak dengelerini “ayarlarlar.”
3. Kas ve Postüral Dengesizlikler
Baldır kaslarında (gastroknemius, soleus) gerginlik, ayak bileğinde hareket kısıtlılığı veya gövde postüründe zayıflık varsa çocuk dengeyi sağlamak için parmak ucuna kalkabilir.
4. Nörolojik veya Gelişimsel Durumlar
Otizm spektrum bozukluğu (OSB), serebral palsi, kas distrofileri gibi bazı nörolojik durumlarda parmak ucunda yürüyüş sık görülür.
Bu çocuklarda sadece yürüyüş değil, denge, kas tonusu, göz teması, motor koordinasyon gibi başka alanlarda da farklılıklar olabilir.
⚠️ Ne Zaman Normal, Ne Zaman Dikkat Etmeli?
✅ Normal sayılabilir:
- Yürümeyi yeni öğrenmiş (12–24 ay) çocuklarda zaman zaman görülmesi
- Topuğunu yere koyabildiği, gerektiğinde düz yürüyebildiği durumlar
⚠️ Dikkat edilmesi gereken durumlar:
- 2–3 yaş üzeri çocukta sürekli parmak ucunda yürüme
- Ayak bileği hareket kısıtlılığı veya baldır kasında sertlik
- Duruş bozukluğu, sık düşme, dengesizlik
- Konuşma, dikkat veya duyusal farklılıkların eşlik etmesi
Bu durumda çocuk doktoru, fizyoterapist veya ergoterapist tarafından değerlendirme yapılması uygun olur.
🏃♀️ Evde Uygulanabilecek Hareket Stratejileri
Çocuğunuzun postüral farkındalığını, denge hissini ve kas tonusunu desteklemek için oyunla iç içe, eğlenceli aktiviteler deneyebilirsiniz 👇
🧍♂️ 1. Karnı Üstünde Zaman Geçirme
- Kaykayda kayarken, kitap okurken veya sevdiği çizgi filmi izlerken karnının üstünde yatmasını sağlayın.
Bu, gövde kaslarını ve denge merkezini güçlendirir.
🧗♀️ 2. Tırmanma ve Sallanma Oyunları
- Kaydıraktan kaymak, salıncakta sallanmak, rampalardan yukarı-aşağı yürümek vestibüler sistemi uyarır.
Bu aktiviteler “denge duygusunu” geliştirir.
🌿 3. Farklı Zeminlerde Yalın Ayak Yürüyüş
- Halı, çimen, kum, yastık, hava yatağı gibi yumuşak ve dengesiz yüzeylerde yalın ayak yürümek ayak tabanındaki sinir uçlarını aktive eder.
🎈 4. Denge ve Koordinasyon Oyunları
- Baloncuk patlatma, yere ayak vurarak tempo tutma, ördek yürüyüşü, paletle yürüme gibi oyunlar kas tonusunu güçlendirir.
- Minderlerden atlayarak iki ayakla dengeli inişler yapmak proprioseptif farkındalığı artırır.
⛸️ 5. Kayma ve Kaykay Aktiviteleri
- Paten, scooter veya buz pateni gibi aktiviteler ayak bileği stabilitesini ve kas kontrolünü destekler.
Yalnız çocuğunuzun yaşına ve becerisine uygun destek sağlayın.
🌿 Bütüncül Yaklaşım Neden Önemli?
Parmak ucunda yürümek sadece “ayakla” ilgili değildir; bazen çocuğun tüm bedensel, duyusal ve nörolojik sistemlerinin bir yansımasıdır.
Bu yüzden yalnızca ayak bileğine değil, çocuğun genel gelişimine ve duyusal işlemleme kapasitesine de bakmak gerekir.
👩⚕️ Sağlığa bütüncül yaklaşan, gelişimsel değerlendirme yapabilen bir çocuk doktorunun yönlendirmesiyle;
fizyoterapist, ergoterapist, çocuk nörolojisi veya ortopedi uzmanı gibi alanlardan doğru destek alınabilir.
✨ Sonuç Olarak:
Her parmak ucunda yürüyen çocukta ciddi bir sorun olmayabilir,
ama bu davranış bedensel farkındalığın ve duyusal sistemlerin gelişimiyle yakından ilişkilidir.
Erken fark edilirse, basit hareket stratejileriyle ya da uygun yönlendirmelerle bu durum kolayca desteklenebilir.
💬 Unutmayın:
“Bir çocuğun yürüyüşü, bedeninin dili gibidir.”
O dili doğru okumak, sağlıklı gelişimin anahtarıdır. 🌱
Dr. Erdal PAZAR
