Covid-19 salgını hızla yayılıyor. Son zamanlarda bebeklerde ateşle başvuran ve (+) çıkan vakalarımız artmaya başladı. Pek çok aileden de anne/baba covid (+) olduk, çocuğumuzun hasta olmasını engelleyebilir miyiz? Onu korumak için neler yapabiliriz? Gibi sorular sıkça geliyor.
Aklınızdaki bazı sorular ve cevapları:
Emziriyorum, covid (+) im, emzirmeye devam edebilir miyim?
Evet, emzirmeye devam edebilirsiniz. Anne sütünden coronavirüs bulaşması olmuyor. Fakat el teması ve nefesinizle virüsü bulaştırabilirsiniz. Bu nedenle emzirme öncesi el yıkama, emzirirken maske takma çok önemli. Odayı sık sık havalandırmak da etkili olacaktır. Anne sütünün hastalıklardan koruyucu etkisi olduğu için mümkün olduğunca emzirmeye devam etmekte fayda var.
Aynı ev içinde covid (+) birisiyle teması oldu, çocuğumun hasta olmaması için neler yapabilirim?
Korunmak için gerekli olan maske, mesafe ve el yıkama burada da önemli. Hasta olan kişi ayrı odada izole olsun, teması azaltın. Ortak alanlara geldiğinde maske taksın. Evi sık sık havalandırın. Ortak kullanılan kapı kolu, lavabo gibi yüzeyleri temizleyin.
Maruz kalınan viral yük hastalık şiddetini belirler. Bu nedenle kontrolsüz temasınız olduysa dahi (+) çıktıktan sonra tedbirlerinizi alın ve uygulayın. Virüs bulaşsa bile viral yükü azaltırsanız hastalık hafif seyredebilir.
Xylitol içeren burun damla veya spreyleri (Xlear kids, Nasatol damla) virüsün burun mukozasına tutunmasını engelleyerek hasta olma ihtimalini azaltır. Temas sonrası çocuğunuz için bu damlalardan kullanabilirsiniz.
Çocuğumun covid teması oldu, şikayeti de var. Acaba Covid mi?
Temas öyküsü var ve 5 gün içinde şikayeti geliştiyse çocuğunuz da covid geçiriyor demektir. Test yaptırsanız da yaptırmasanız da karantina süresine uyun. Okula gidiyorsa göndermeyin.
Çocuklarda Covid-19 daha hafif seyrettiği veya asemptomatik olduğu için çoğu zaman test dahi yapılmadığı gözleniyor. Yapılan çalışmalarda çocuklarda toplumdaki gerçek Covid vaka sayısının, testi (+) olan çocukların 5 katı kadar olduğu tahmin edilmektedir.
Doktorunuz önerdiyse lütfen çocuğunuz için de test yaptırmaktan çekinmeyin.
Çocuklarda covid semptomları nelerdir?
- Ateş,
- öksürük,
- boğaz ağrısı,
- baş ağrısı,
- ishal,
- kırgınlık/kas ağrısı,
- bulantı-kusma,
- karın ağrısı,
- burun akıntısı görülebilir.
Bebeklerde
- ateş ve
- emmede azalma,
- genel durum bozukluğu görülebilmektedir.
Çocuğum Covid geçiriyor, ne zaman endişelenmeliyim?
- Nefes almakta zorlanma,
- göğüs ağrısı,
- morarma,
- şiddetli karın ağrısı,
- bilinçte bozulma, aşırı uyku hali;
- bebeklerde beslenme sorunu emmede azalma varsa sağlık kuruluşunu arayıp destek almalısınız.
Ateş düşürücü şurup verebilir miyim?
Çocuklarda en sık görülen belirti ateştir. Çocuğunuzu rahatsız edici düzeyde ateş varsa ateş düşürücü şuruplardan verebilirsiniz.
Çocuklar için kullandığımız iki tür ateş düşürücü bulunmaktadır.
- Parasetamol içerenler; Calpol, Parol, Tylol, Minafen
- İbuprofen içerenler; Dolven, Pedifen, Ibufen
Bu iki etken maddeyi içeren şurupları da kullanabilirsiniz.
Salgının erken dönemlerinde ibuprofen kullanımının sakıncalı olabileceği söylenmişse de sonradan bunun doğru olmadığı görülmüştür. Yani ibuprofen içeren şuruplar da hastalık sürecinde kullanılabilir.
Aspirin ve Novaljin çocuklarda viral enfeksiyonlarda ateş düşürücü olarak önerilmez!
Bağışıklık takviyesi veya vitamin kullanmalı mıyım?
Çocuklarda Covid tedavisi için kullanılan bir ilaç yoktur. Çoğu viral enfeksiyonda olduğu gibi vücudun kendi direnciyle hastalığı atlatmasını bekliyoruz.
Bağışıklık takviyesi olarak bilinen pek çok şurubun etkinliği kesin değildir. Çocuklarda kullanımı ve güvenilirliği ile veriler kısıtlıdır. Bu nedenle rutin bir takviye kullanımı önerilmemektedir.
D vitamini düzeyi düşük olanlarda hastalığın daha ağır seyrettiği bildirilmektedir. Bu nedenle hasta olmadan önce de hastalık sırasında da koruyucu dozda D vitamini kullanmaya devam edebilirsiniz.
C vitamini, çinko, multivitamin şurupları çocuğun yaşı ve kilosuna uygun dozda isteğe bağlı olarak kullanılabilir.
Nefes darlığı/öksürük şikayeti var. Şiddetini nasıl anlayabilirim?
Pulse oksimetre dediğimiz parmaktan oksijen doygunluğunu ölçen cihazlar evde hastalık takibi sürecinde işiniz kolaylaştırabilir. Mandal gibi parmağa sıkıştırarak tırnak üzerinden kandaki oksijen miktarını ölçen bu cihazlar yetişkinler ve büyük çocuklar için kullanışlıdır. Üç yaşından küçük çocuk ve bebeklerde doğru ölçüm yapmayabilir!
Bu cihazlar çok pahalı değil, kolayca temin edebilirsiniz.
Bazı akıllı telefon ve saatlerde de oksijen satürasyonu ölçümü özelliği bulunmaktadır. Güvenilirlik marka ve modele göre değişebilse de fikir vermesi açısından faydalı olacaktır.
Oksijen satürasyonu:
- 95 ve üzerindeyse normal demektir.
- 92-95 arası sınırda normal aralıktır.
- 92’nin altındaysa nefes darlığı var, hastaneye başvurmanız gerekiyor demektir.
Nefes darlığı, nefes almakta zorlanma yok, morarma yok. Öksürük şikayeti var, ne yapabilirim?
Nefes darlığı olmadığı sürece sadece öksürük olması çocuğu ve sizi rahatsız etse de hayati tehlike oluşturmaz. Evde süreci idare edebilirsiniz.
- Bol sıvı gıda, bal/ıhlamur, nemli hava, buhar fayda sağlayabilir.
- Odanın sıcaklığını düşürmeniz (ideal 20-22 derece olmalı)
- Başını yüksekte tutacak şekilde yastık kullanmanız geceyi daha rahat geçirmenizi sağlayabilir.
- Astım veya bronşit hastası iseniz nebülizatör cihazınız varsa reçete edilmiş nebül ilaçlarınızı kullanabilirsiniz. Veya nebülizatör ile serum fizyolojik uygulaması yapabilirsiniz.
- Balgam, burun akıntısı gibi şikayetler için soğuk algınlığı ilaçları ve bazı bitkisel öksürük şuruplarının (Prospan gibi) da faydası olabilir. Bu ilaçları doktorunuza danışmadan kullanmamanızı öneririm.
Hem kendinizi hem çocuklarınızı hem de çevrenizdekileri korumak için AŞI YAPTIRIN!
Aşı olanlar da hastalığı taşıyabilir fakat ağır hastalık ve bulaştırma riskini azaltmış olursunuz. Ülkemizde 12 yaş altı çocuklar için aşı henüz yapılmıyor. Fakat kendi aşınızı yaptırarak hastalığın yayılmasını engellemek elinizde.
Sağlıcakla kalın.
